نوع مقاله : مقاله پژوهشی Released under CC BY-NC 4.0 license I Open Access I

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران

2 استادیار، روان‌شناسی کودکان استثنایی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان، ایران

چکیده

براساس یافته‌های روان‌شناسان برای اینکه بتوان فردی را کم‌توان ذهنی قلمداد کرد، تنها داشتن بهرۀ هوشی پایین‌تر از متوسط کافی نیست، بلکه این افراد در رفتارهای سازشی، مشکلات ملموس و مشخصی دارند. تحقیق در زمینۀ رفتارهای سازشی برای افراد با نیازهای ویژه سودمند است و برای اینکه کودکان کم‌توان ذهنی بتوانند خود را با زندگی اجتماعی سازگار کنند می‌بایست مهارت‌های آنها در زمینۀ رفتار سازشی بهبود یابد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر یک دوره فعالیت منظم ورزشی بر بهبود رفتار سازشی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر نه تا پانزده‌سالۀ شهرستان لردگان انجام گرفت. بدین منظور از بین 156 دانش‌آموز کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر، به‌صورت تصادفی ساده 28 نفر انتخاب و در دو گروه آزمایش (7 پسر، 7 دختر) و کنترل (7 پسر، 7 دختر) گمارده شدند. پرسشنامۀ رفتار سازشی واینلند (1965)، به‌عنوان پیش‌آزمون روی دو گروه اجرا شد. سپس فعالیت ورزشی به‌عنوان برنامة مداخله‌ای به مدت دو ماه و هر هفته 3 جلسه (45 دقیقه‌ای) روی گروه آزمایش اجرا شد. داده‌هابا استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس با بهره‌گیری از نرم‌افزار spss تجزیه‌وتحلیل شد (05/0>P). یافته‌ها نشان داد که بین عملکرد دو گروه آزمایش و کنترل در رفتار سازشی و خرده‌مهارت‌های اجتماعی شدن، ارتباط، جابه‌جایی و حرکتی، خودیاری در پوشیدن، خودیاری عمومی و خودیاری در خوردن تفاوت معنادار آماری (05/0>P) وجود داشت. اما در خرده‌مهارت‌های مسائل شغلی و خودرهبری تفاوت معنادار مشاهده نشد که نشان می‌دهد اجرای یک دوره فعالیت منظم ورزشی بر بهبود رفتار‌ سازشی در بعضی خرده‌مهارت‌های آن در دانش‌آموزان گروه آزمایش مؤثر بوده است که از این شیوه می‌توان در توانبخشی و آموزش کودکان کم‌توان ذهنی بهره برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of a Period of Regular Exercise Activity on the Improvement of Adaptive Behavior in Educable Mentally Retarded Students

نویسندگان [English]

  • Janbaba Aghayinejad 1
  • Salar Faramarzi 2
  • Mohamad Karimi 1

1 M.Sc. of General Psychology, Islamic Azad University (Khorasgan Branch), Isfahan, Iran

2 Assistant Professor of Exceptional Children Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Isfahan, Iran

چکیده [English]

Psychological findings show that a lower IQ score than the normal level is not
enough to recognize someone as mentally retarded. In addition they have visible
and specific difficulties in their adaptive behaviors. Research on adaptive
behaviors is useful for those with specific needs and if mentally retarded children
want to adapt themselves to social life, they should improve their adaptive
behaviors. The current study aimed at determining the effect of a period of regular
exercise activity on the improvement of adaptive behavior in 9-15-year-old
educable mentally retarded students in Lordegan city. From 156 educable mentally
retarded students, 28 students were selected randomly and divided into two groups
of experimental (7 boys and 7 girls) and control (7 boys and 7 girls). Vinland
adaptive behavior Scale (1965) was used as the pretest. Then, the experimental
group took part in a period of exercise activity as an intervention program for 2
months, 3 sessions every week, 45 minutes per session. The data were analyzed by
covariance using SPSS software (P˂0.05). The results showed a significant
difference between the performance of the two groups in adaptive behavior and
sub-skills of socialization, communication, locomotion, dressing self-help, general
self-help and eating self-help (P<0.05) while there was no significant difference in
sub-skills of occupation and self-direction which showed that a period of regular
exercise activity had an effect on the improvement of some sub-skills of adaptive
behavior in experimental group. This approach can be used in rehabilitation and
instruction of mentally retarded children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adaptive Behavior
  • educable
  • Exercise Activity
  • mentally retarded
  • students
افروز، غلامعلی. (1383)." مقدمه‌ایبرروانشناسیوتوانبخشیکودکانمبتلابهسندرمداون". تهران  انتشارات دانشگاه تهران. ص: 131.
 2. افروز، غلامعلی، امرایی، کورش،تقی‌زاده، محمداحسان و یزدانی ورزنه، محمدجواد. (1388). "اثربخشی تمرینات جسمانی بر کاهش پرخاشگری دانش‌آموزان آهسته‌گام" .نشریۀ رشد و یادگیری حرکتی – ورزشی، شمارۀ 3، صص: 49-37.
 3. امیر تاش، علی‌محمد، سبحانی‌نژاد، مهدی و عابدی، احمد.(1385). " مقایسه رشداجتماعی دانش‌آموزان پسر ورزشکار و غیرورزشکار دورۀ راهنمایی تحصیلی ". فصلنامۀ المپیک، سال چهاردهم، 2(34)، صص: 58-54.
 4. انجمن روانپزشکی آمریکا.(1381). "راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی". ترجمۀ: محمدرضا نیکخو و‌هامایاک آوادیسیا نس . تهران: انتشارات سخن، ص 101.
 5. باقری، مرتضی، شهسواری، آذر.(1387) ."تأثیرفعالیت‌هایجسمانیویژهدرسازگاریاجتماعی،عملکردادراکیحرکتیدانش‌آموزکم توانذهنی". مجلة تعلیم و تربیت استثنایی، 80، صص: 9- 3.
 6. جلیلوند، مریم و غباری بناب، باقر.(1383). "تأثیر هنر نمایشی بر رشد اجتماعی کودکان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر". پژوهش در حیطۀ کودکان استثنایی، 4(1)، صص: 14-11.
 7. رافعی، طلعت، متقی مقدم، حسن و تفضلی، عبدالحسین.(1381). "بررسیتأثیرحرکت‌هایریتمیکبر رشدادراکیحرکتیوسازگاریاجتماعیعقب ماندگانذهنی" . خلاصه مقالات دومین کنگرة سراسری درمان‌های غیردارویی در روانپزشکی، تهران: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی ایران، ص 44.
8. ریچارد جی، شیولسون(1386). "استدلال آماری در علوم رفتاری". جلد دوم، ترجمۀ علیرضا کیامنش، تهران: جهاد دانشگاهی - واحد علامه طباطبایی، صص: 141-137.
 9. سرمد، زهره، بازرگان، عباس و حجازی، الهه.( 1381). "روش تحقیق در علوم رفتاری". تهران: انتشارات آگاه. صص: 201-198.
 10. سیف نراقی، مریم و نادری، عزت اله(1387)." روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی". تهران: انتشارات ارسباران. صص:75-74.
11. شفیع آبادی عبدالله( 1366). "مبانی روان‌شناسی رشد". تهران: انتشارات شرکت سهامی چهر. صص: 114 -112.
12. فرامرزی، سالار. افروز، غلامعلی و ملک پور، مختار.(1387). "تأثیر مداخلات بهنگام روان‌شناختی و آموزشی خانواده‌محور بر رفتار سازشی فرزندان با نشانگان داون". پژوهش در حیطۀ کودکان استثنایی، 8 (3)، صص:270-250.
13. فرخی، احمد و سیدزاده، سادات.(1383)." بررسی ارتباط بین رشد حرکتی و رشد اجتماعی در دانش‌آموزان دختر ورزشکار و غیرورزشکار سوم راهنمایی منطقۀ 6 تهران". نشریۀ علوم حرکتی و ورزش،1(1)، صص: 96 -83.
 14. قنبری هاشم‌آبادی، بهرام‌علی و سعادت، معصومه (1389)." بررسی تأثیر حرکات ریتمیک یوگا بر تعاملات اجتماعی کودکان کم‌توان ذهنی(پسر) مقطع ابتدایی شهر سنگان خواف." مجلۀ مطالعات تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. 11(1)، صص: 188-171.  
15. لاریجانی، زرین‌السادات و رزاقی، نرگس (1387). "بررسی کاربرد هنرهای نمایشی در رشد اجتماعی دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر". پژوهش در حیطۀ کودکان استثنایی، 6(1)، صص: 52-43.
16. مددی زواره، سارا، کامکار، منوچهر و گلپرور، محسن (1386). "تأثیر بازی بر عزت نفس دانش‌آموزان (6تا11 ساله) نابینای آموزشگاه ابابصیر اصفهان". دانش و پژوهش در روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، 33، صص: 14-1.
17. مهجور، سیامک(1383). "روان‌شناسی بازی". شیراز: نشر سامان، صص: 69-66.
 18. میلانی‌فر، بهروز (1384). "روان شناسی کودکان و نوجوانان استثنایی". تهران: نشر قومس. صص: 30 - 29.
19. واحدی، شهرام و فتحی آذر، اسکندر (1385). "آموزش کفایت اجتماعی در کاهش پرخاشگری پسران پیش‌دبستانی". فصلنامۀ بهداشت روانی، 8(31)، صص: 140-131.
 20. هالاهان، دانیل پی و کافمن، جیمز ام(1387). "کودکان استثنایی، مقدمه‌ای بر آموزش‌های ویژه". ترجمۀ مجتبی جوادیان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، ص 89.
 21. هلیسون، دونالد (1381)."اهداف و راهبردها در آموزش تربیت بدنی". ترجمۀ محسن حلاجی. انتشارات دفتر تحقیقات و توسعۀ وزارت آموزش و پرورش، صص: 10-9.
22. هومن، حیدرعلی (1386)، "شناختروشعلمیدرعلومرفتاری". تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت). صص : 336 - 334.
 
23. Albert, J. & Petitpas, F. (2004). "A life skills development for high school students,Athietes".British Journal of education psychology. PP:61-66 .
24. Allison, S.M, (2004). "Predictor of social competence among children epilepsy". Ph.D Dissertations, Gorge Washington University. PP:141- 153.
25. American Association of Mental Retardation (2002). "Mental retardation: definition, classification and systems of support". Washington DC: Author. PP:32-36.
26. Arnold. S. E. (1995). "The effect of cognitive - procces approach on training students with moderate intellectual disabilities to request assistant on community – based vocational in struction sites". Mental Retardation Social Skills Training. Georgia State University.PP:19- 27.
27. Donovan, M. S., & Cross, C. T. (Eds.) (2002). "Minority students in special and gifted education". Washington, DC: National Academy Press. PP:301-318.
28.Dreton, S.L. Sheri. (1997). "The forgotten intervention: How to design environment that foster friendship" Research, Today’s Youth: The community cirde of Journal. 2,PP: 6-10.
29. Dunn,J M & Fait, H F.(2010). "Special physical education: adapted, individualized developmental'. The University of Viriginia, W C. Brown. PP:51- 56.
30. Emerson, E.(2003). "Prevalence of psychiatric disorders in children and adolescents with and without intellectual disability". JIntellect Disabil Res 2003; 47(Pt 1). PP: 8-51.
31. Gargiulo, R M. (2012). "Special education in contemporary society : an introduction to exceptionality(4th)'. United States:Sage Publications. PP:139-143.
32. Garita, Ann, Evaldsson, William, Coraso. (1998). "play and games in the peer culture of preschool and preado lescent children an interpretative approach". Jornal of child Research. 5.pp:33- 37.
33. Kirk, S., Gallagher, J.J., Coleman, MR & Anastasiow N. (2009). "Educating exceptional children(20th)". Boston New York: Houghton Miffl in Harcourt Publishing Company. P:146.
34. Kumar, I. Singh, A. R, Akhtar, S.(2009). "Social development of children with mental retardation". Industrial PsychiatryJournal 2009; 18. PP:9- 56.
35. Lowell, M, & Barabara, M. (1993). "Teaching and secondary students with mild learning and behavior problems'. New York: Mori Allen. PP:89-93.
36. Oakland, T. & Harrison (2008). "Adaptive behavior assessment system – II (ABAS-II) : Clinical use and interpretation". U.S.A. New York. PP: 8-38.
37. Pratt. Helen, D., Greydanus. Donald, E. (2007)." Ntellectual disability (Mental Retardation) in children and Adolescents. Primary Care: Clinics in Office Practice". Volume 34, Issue 2, June 2007, PP:375– 386.
38. Reschly, D. J., Myers, T. G., & Hartel, C. R. (Eds.) (2002). "Disability determination for mental retardation". Washington, DC: National Academy Press. PP:117- 120.
39. Singer, D. (1980). " Imaginative play in preschoolers: some research and theoretical implications". Paper meeting of the American psychological Association, Motreal.PP:46-48
40. Smith. Phil. (2004). "Off the map: a critical geography of intellectual disabilities". Health & Place,Volume 11, Issue 2, June 2005, PP: 87-92
41. Steere, D., Rose, E., & Cavaiuolo, D. (2007). "Growing Up: Transition to adult life for students wit disabilities". Boston: Allyn & Bacon. PP:124-135.
42.Tracey.S.Marcia.(2007)."KeyPoints in caring for older adultswith intellectual/developmental disabilities". Geriatric Nursing, Volume 28, Issue 1,January-February 2007, PP: 43-44.
43. Veen, J.(2004). "Assessing student with special needs (4th ed)". New York, Merrill Publishing. PP:382-385.